اوار ماڞ Авар мацIцI

 (٢٠١٥ سۈناڷۇل ڬۈچارۇڶ مۈڞاڷۇل ٢٦ قۈ،  هۈرڨۈ قۈ (خامێز قۈ

 

حامزاتێل راسۇل

 

اوار ماڞ

 

- نۈڶ ماڨێڶ وێڮانا،  ڨالدا ڷۇق- ڷۇقۇن

ڨۇردا كوېر ڃوان ئۇنېو،  بێدا وېڞۇن دۇن؛

ڨۇرۇڬێ باطاڸۇن ڛېوې ئۇناڬۈ

ښۈ ڸارال راعالدا عۈدۈو ڭۈلېو دۇن

 

ڸار چواخۇلېب بۇڬۈ چابخێل ڴالاڅان

ڷێن گانڝۇلېب بۇڬۈ ڬانڃازدا طاصان؛

طاراماغادێصېب قوال بالېب بۇڬۈ

قۈ ڷێگێلان دێڛا صۈعاب راڨالدا

 

دێدا ڸالېب هېڃۈ ڷێل راڨ هابالێ

راعۇلارۈ ښۈ ساس صوېرۇڅڸێيالدا

عێڞڬۈ بۈرخاڸۇدا ڞۇمال احدۈلا

عێڞڬۈ اخاڸۇدا چۇندۇل ئۇهدۇلا

 

هېدێن ځۈلېو وۇڬۈ،  خادۇر عۈدێزې

يا عاڬارڸێ ڬۇرۈ،  يا هۇدۇل ڬۇرۈ

بېرال قانۺۇلېڷۇل طادې قۇلێزې

يا يۈڨۇلېي هېڃۈ،  يا ڄۇجۇ هېڃۈ

 

هالې،  هېب مېخالدا،  بۈرخاڸۇداصان

نۇځلۇلازۇل هاراڨ راعانا دێدا

هېز بێښۇنېب بۇڬۈ اځ،  خۇر،  خېراڷۇل

ئێسانا بۇگێنېب ماعێشاتاڷۇل

 

ڨېرخېن رۈڞېناڷۇل،  بۈڞێ فانزاڷۇل

فۇلاناو حاسانێل سێحێرڸێياڷۇل

هېل گاڸالېل رۇڬۈ نێڶېر عاداتاب

عاڬاراب،  باڞاداب ماعارۇل ماڞاڷ

 

دێر ماعۇ باڃانا بادێصا قواطێب

قانا داندې ښابێ،  واڅانا طادې

اوارازۇل كالام،  هېڷۇل كامێلڸێ

كێنابڬۈ چېرخالدا ڷێگڸانا رۇغنال

 

ڸالارۈ،  مۇحاماد،  ښۈڬێيازۇل ئێش

اما دێڛا دێرڬۈ راڅاڷ ابێلا

مېتېر ماعارۇل ماڞ ځوېزې باتانێ

ځواڬێ دۇن جاقاڬۈ جانێب راگ ڨواهۇن

 

ۺاي دێې قوارێعۇن بۇڬېب داغێستان

دێر هاراڨ باڅانێ دێر ڸێمالاڅا؟

ۺاي،  دێر ماعارۇلڸێ،  ماعارۇل چاعاز

چێيار ماڞ بێښۇنېب جێدېرڬۈ غاصدا؟

 

ۺاي دێـيې هال مۇعرۇل،  عۇرۇل راعالدا

عاڬاراب ماعارۇل كېڃ راعێڃۈنێ؟

كامێلاب هاراڨاڷ نێڶېر ڨېرێلاز

ڨۇرۇل راعالدا ڄۇن،  هېب احۇلېب كۇښ

 

دۇن گۇدێياب فێكرۇ هێطێن هابێزې

هێطێناب رۇگنێصان گاڸالېو ڬۇرۈ

وا فاچالێڅازۇل اسانبېلېيالدا

اوار ماڞاڷې باگ هارۇلېو ڬۇرۈ

 

اما هال ڨۇراباڶ ئۇلكاياڷ رارال

ماكتابازدا هېب ماڞ ماڷێزې ڭېلا

هېب رېقاراب بۇڬۈ نێڶېر خالقالدا

چېرخالدا بۈرچاراب راچېل كێنێڬێ

 

هېب ماڞاڷ فاناياب كېڃ احۇلاڬۈ

كێنێڬێ هۇلاكڬێ گێگانا نێڶېر

هاب ماڞاڷ رۈقۈصا ئۇنېب مېخالدا

نۇځ بێطاڬێيێلان ابۇنا ئۇلبۇز

 

هانجې نۇځالڬێ تۇن رۈقۈرې ۺوېيڬۇن

ۺێب،  ښۈڬێ ماڞاڷێۺ نێڶ ڬارڬادێلېل؟

دۇن ماعارۇلازې،  هېدێن باتانێ

بێۺۇن اخێرێياو شاعێرێۺ ڭۈلېو؟

 

ماحمۇدێل فاصێحڸێ،  هاصۇل حاسراڸێ

بێدۇڶ قالامڬێ ڿۇن هارۇرال كۇڃدۇل

هېل،  نێڶېر ماعارۇل ماڞاڷ كێنێڬێن

كێدانێڬێ دێدا رێڄێزې هېڃۈ

 

بۈڨۇلا،  مۇحاماد،  دێيې هاب دۇنيال

دۇنيالالدا بێۺۇن هاب نێڶېر ئۇلكا

دێڛا گواراب كۇښاڷ كێنابڬۈ راڅاڷ

كۇڃدۇڶ هېب احانا،  جېڬێ احێلا

 

وا اما باطاڬۈ ښۈڬێ رۈڨێياڷ

بۈڨۇلا عۇراب راڨ،  ماعارۇل طاڸێ

ڸالارۈ كێوېخۇن دۇن ځوېلېوالێ

اما ځۈب بۈڨێلا هانێب بۇگێنې

 

ۺێب ڸالېب،  ځابادا ڛېرېصان ئۇنېل

ښۈ - ښۈ نۇځلۇلاڛا دێر حێساب هابۇن

هاو نێڶېر حامزاتێل راسۇل وۇڬێلان

حاسراتاب ماعارۇل ماڞاڷ ابێلېب 

 

Авар мацIцI

 

НолI макьилI вихьана, кьалда лълъукъ-лълъукъун,

Кьурда квер чIван унев, бида вецIцIун дун;

Кьуруги батIалъун ццеве унаго,

Цо лъарал рагIалда гIодов кколев дун.

 

Лъар чваххулеб буго чабххил кIкIалахъан,

Лълъин кIанцIулеб буго ганчIазда тIассан;

ТIарамагъадиссеб къвал балеб буго,

Къо лълъикIилан дицца ссогIаб ракьалда.

 

Дида лъалеб гьечIо лълъил ракь гьабали,

РагIуларо цо сас ссверухълъиялда.

ГIицIцIго борххалъуда цIцIумал ахIдола,

ГIицIцIго аххалъуда чундул угьдула.

 

Гьедин холев вуго, ххадур гIодизе

Я гIагарлъи гуро, я гьудул гуро.

Берал къанщулелълъул тIаде къулизе

Я йокьулей гьечIо, я чIчIужу гьечIо.

 

Гьале, гьеб меххалда, борххалъудассан

Нухлулазул гьаракь рагIана дида.

Гьез бицунеб буго ах, хур, ххералълъул,

Исана букIинеб магIишаталълъул.

 

Кьерххен-роцIцIеналълъул, боцIцIи-панзалълъул,

Пуланав ХIасанил сихIирлъиялълъул…

Гьел кIалъалел руго нилIер гIадатаб,

ГIагараб, бацIцIадаб магIарул мацIцIалълъ.

 

Дир магIу бачIана бадисса къватIиб,

Къана данде цаби, вахъана тIаде.

Аваразул калам, гьелълъул камиллъи!

Кинабго черххалда лълъикIлъана ругънал.

 

Лъаларо, МухIамад, цогиязул иш,

Ама дицца дирго рахъалълъ абила:

Метер магIарул мацIцI хвезе батани,

Хваги дун жакъаго жаниб ракI кьвагьун.

 

Щай дие къваригIун бугеб Дагъистан,

Дир гьаракь бахъани дир лъималахъа?

Щай, дир магIаруллъи, магIарул чагIаз

Чияр мацIцI бицунеб жидерго гъассда?

 

Щай дие гьал мугIрул, гIурул рагIалда

ГIагараб магIарул кечI рагIичIони?

Камилаб гьаракьалълъ нилIер кьерилаз

Кьурул рагIалда чIчIун, гьеб ахIулеб куц!

 

Дун кIудияб пикру гьитIин гьабизе

ГьитIинаб рукIниссан кIалъалев гуро,

Ва пачалихъазул Асанбелеялда

Авар мацIцIалълъе бакI гьарулев гуро.

 

Ама гьал кьурабалI улкаялълъ рарал

Мактабазда гьеб мацIцI малълъизе ккела.

Гьеб рекъараб буго нилIер ххалкъалда

Черххалда борчараб рачел киниги.

 

Гьеб мацIцIалълъ панаяб кечI ахIулаго,

Киниги гьулакги кIикIана нилIер.

Гьаб мацIцIалълъ рокъосса унеб меххалда

Нух битIагийилан абуна улбуз.

 

Гьанже нухалги тун рокъоре щвейгун,

Щиб, цоги мацIцIалълъищ нилI гаргадилел?

Дун магIарулазе, гьедин батани,

Бищун аххирияв шагIирищ кколев?

 

МахIмудил пассихIлъи, гьассул хIасралъи,

БидулI къаламги ччун гьарурал кучIдул,

Гьел, нилIер магIарул мацIцIалълъ кинигин,

Киданиги дида ричIчIизе гьечIо.

 

Бокьула, МухIамад, дие гьаб дунял,

Дунялалда бищун гьаб нилIер улка!

Дицца кIвараб куцалълъ кинабго рахъалълъ

КучIдулI гьеб ахIана, жеги ахIила.

 

Ва ама батIаго цоги рокьиялълъ

Бокьула гIураб ракь, магIарул тIалъи.

Лъаларо кивеххун дун хвелевали,

Ама хоб бокьила гьаниб букIине.

 

Щиб лъалеб, хабада ццерессан унел

Цо-цо нухлулацца дир хIисаб гьабун,

Гьав нилIер ХIамзатил Расул вугилан,

ХIасратаб магIарул мацIцIалълъ абилеб.

 

ХIамзатил Расул.

 

2015 соналълъул гочарулI моцIцIалълъул 26 къо, гьоркьо къо (хамиз къо)