МагIарулал гурищ гьанже ругелал ماعارۇلال ڬۇرێۺ هانجې رۇڬېلال

ماعارۇلال ڬۇرێۺ هانجې رۇڬېلال

څۇلۇڅ باڞاد هابۇن بېطېر قۇلۇلېل

چاڅابێ عادێنان غۇرا - غۇراڷۇي

خابار هابێڃۈڬۈ قۈقۇنېل رۇڬېل.

ماعارۇلال ڬۇرێۺ،  هال خادۇر كوايال

كاغتێل غۇرۺازۇڅ نامۇس بێچۇلېل،

ماعارۇلال ڬۇرێۺ نێچ چوانتێنێب ڸۇن، 

چاڮال رێڿان،  گالاڷ مێلات ڬۇڭۇلېل؟

ماعارۇلال ڬۇرێۺ ئۇزدېنزاباڛا

څۇلڅازۇڅڬێن عارښۇڅ لاغڸێ بێۺاراب؟

ئۇمۇمۇز عاصراباز بێ طۇن ڝۇناراب

ئېركېنڸێ غۇرۺازۇڅ ئۇچۇز بێچارال.

ماعارۇلال ڬۇرێۺ ماڞ حاجات هېڃېل

عاراښڬێن ڞار عۇرال،  عاداتال تارال،

باحارچێياب خالقاڷ ڝۇنا - قان ڨۇراب

ڨواراراب خاصێيات خێسێزې تارال؟

دۈزنێ باحارچێيال ئێشال تۇن رۇڬێن،

نێڶېڛا ئێرساڷې ۺێب ناڅې تېلېب؟

دۈزۇلنێ ماڞڬێن ڞار ڝۇنۇن بۇگانێن،

نێڶ هاب عۈراڷ رۈسۇن كێرېداي ۺوېلېل؟

سارات مۇحۇمالازۇل

МагIарулал гурищ гьанже ругелал

Хъулухъ бацIцIад гьабун бетIер къулулел

Чахъаби гIадинан гъура-гъуралълъуй

Ххабар гьабичIого къокъунел ругел.

МагIарулал гурищ , гьал ххадур кваял

Кагътил гъурщазухъ намус бичулел,

Магӏарулал гурищ нич чвантиниб лъун,

Чахьал риччан, кӏалалълъ милат гуккулел?

МагIарулал гурищ уздензабацца

Хъулхъазухъгин гIарцухъ лагълъи бищараб?

Умумуз гIассрабаз би тIун цIунараб

Эркенлъи гъурщазухъ учуз бичарал.

МагIарулал гурищ мацIцI хIажат гьечIел

ГIарацгин цIцIар гIурал, гIадатал тарал,

БахIарчияб ххалкъалълъ цIуна-къан кьураб

Кьварараб ххассият хисизе тарал?

Дозни бахӏарчиял ишал тун ругин,

НилIецца ирсалълъе щиб нахъе телеб?

Дозулни мацIцIгин цIцIар цIунун букIанин,

НилI гьаб гIоралълъ росун киредай щвелел?

Сарат Мухӏумалазул

РекIее гIагараб доба магIарухъ رېگېيې عاڬاراب دۈبا ماعارۇڅ

جابراعێل حاسانێلازۇل

رېگېيې عاڬاراب دۈبا ماعارۇڅ

ماعۇ باڭۇلارۈ،  بێ ڬۇرۈنانێ.

بېرهېنڸێ بۈساراو وۇگۇنا دۈوا

بۇگێنې ڭۈلېب جۈ ڶۇهاراب عادێن.

دۈبا بێڮێنچێڸێ،  ڞار بۇگۇنارۈ،

ڞالارال طاڮاڛا ڨۈلارۈ عالێم؛

دۈبا باحارچێڸێ - هېب هۇنار ڬۇرۈ،

هېب طابێعات بۇڬۈ ماعارۇلاصۇل.

دۈبا نادێر - شاهێل خۇطانا طاغۇر،

ڴالاباڅ تێمۇرێل گێبېكانا خېچ؛

دۈبا يارمۈلاص رۇحانا رۇقزال،

هاب خالقالداصا جێو بېرهۇنڬۇطێ ڸان.

دۈبا ڬۇرېو ڝاداو گانڝێڃۈ خۈچبار،

خاڬازې خۇندېرێل طاڸێڬێ هابۇن.

دۈبا ڬۇرېب،  كێبڬۈ هېقېڃۈ زاهرۇ،

حال ڸازې تېلارێن تۇشماناصدايان.

دۈبا ڬۇرېب هېڃۈ څالا احۇل ڬۈح،

ئێنسانێيات جێنڛا فانا هابۇراب.

هاب بێڮێناب خالقڬۇن جال راغێلارێن،

ياراغ سالداتاڛا عۈدۈبې باراب.

دۈيا ڬۇرېي هېڃۈ ماعارۇل ڄۇجۇ،

بێڮێنچێ نېچاراو جێندێر هۇناراڷ.

ڨۇرۇڶان خارۇلېل تۇشبابێ راچۇن،

ڴالاباڅ گانڝارال ماعارۇل ڸێمال.

دۈبا ئێماماصۇل هۇرمادا ڛېوې

فېلدمارشال وۇگانا اسێر كێنێڬێن.

عۇمرۇياڷ واغاراو جێندێر تۇشماناص

دۈو قابۇل هاوۇنا قێرال كێنێڬێن.

رېگېيې عاڬاراب دۈبا ماعارۇڅ

ماعۇ باڭۇلارۈ،  بێ ڬۇرۈنانێ.

ЖабрагIил ХIасанилазул

РекIее гIагараб доба магIарухъ

MaгIy баккуларо, би гуронани.

Бергьенлъи босарав вукIуна дова

БукIине кколеб жо лIугьараб гIадин.

Доба бихьинчилъи, цIцIар букIунаро,

ЦIцIаларал тIахьацца кьоларо гIалим;

Доба бахIарчилъи — гьеб гьунар гуро,

Гьеб тIабигIат буго магIарулассул.

Доба Надир-шагьил ххутIана тIагъур,

КIкIалабахъ Тимурил кIибекана ххеч;

Доба Ярмуласс рухIана рукъзал,

Гьаб ххалкъалдасса жив бергьунгутIи лъан.

Доба гурев цIадав кIанцIичIо Ххочбар,

Ххагазе Ххундерил тIалъиги гьабун.

Доба гуреб, кибго гьекъечIо загьру,

ХIал лъазе теларин тушманассдаян.

Доба гуреб гьечIо хъала АхIул гохI,

Инсаният жинцца пана гьабураб.

Гьаб бихьинаб ххалкъгун жал рагъиларин,

Ярагъ салдатацца гIодобе бараб.

Доя гурей гьечIо магIарул чIчIужу,

Бихьинчи нечарав жиндир гьунаралълъ.

КьурулIан ххарулел тушбаби рачун,

КIкIалабахъ кIанцIарал магIарул лъимал.

Доба имамассул гьурмада ццеве

Пелдмаршал вукIана асир кинигин.

ГIумруялълъ вагъарав жиндир тушманасс

Дов къабул гьавуна къирал кинигин.

РекIее гIагараб доба магIарухъ

Maгly баккуларо, би гуронани.

СУАЛАЛ

سۇئالال:

١ - ئێماناڷۇل بېطېر ۺێب؟

لَا إِلَٰهَ إِلَّا اللّٰه مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّٰه صلى الله عليه وسلم  بۇڬۈ.

٢ - ئێماناڷۇل راگ ۺێب؟ قۇرئان ڞالێ بۇڬۈ.

٣ - ئێماناڷۇل چېرخ ۺێب؟ الاه رېخصېي بۇڬۈ.

٤ - ئێماناڷۇل نۇر ۺێب؟ صاداقا ڨېي بۇڬۈ.

٥ - ئێماناڷۇل بېڞڸێ ۺێب؟ هېرېصێ بێښێ بۇڬۈ.

٦ - ئێماناڷۇل هۇئێنڸێ ۺێب؟ واڞاڸێ بۇڬۈ   -كاكێ چۇرێ   .

٧ - ئێماناڷۇل ڞۇباي ۺێب؟ زاكات باڅێ بۇڬۈ.

٨ - ئێماناڷۇل حێكمات ۺێب؟ حێنقێڬێ ڮۇلڬێ بۇڬۈ.

٩ - ئێماناڷۇل شارێعات ۺێب؟ حالال حارام ڝېخېي بۇڬۈ.

١٠ - ئێماناڷۇل مۇه ۺێب؟ عېلمۇ بۇڬۈ.

١١ - ئێماناڷۇل فێڅ ۺێب؟ طاعات هابێ بۇڬۈ.

١٢ - ئێماناڷۇل طاماځ ۺێب؟ الاهاصۇڨا حێنقێ بۇڬۈ.

١٣ - ئێماناڷۇل څال ۺێب؟ نێچ بۇڬۈ.

١٤ - ئێماناڷۇل ناځ ۺێب؟ دۇعا بۇڬۈ.

١٥ - ئێماناڷۇل عېط ۺێب؟ طاعات باڞاد هابێ بۇڬۈ.

١٦ - ئێماناڷۇل رۇق ۺێب؟ مۇئمێنچێياصۇل راگ بۇڬۈ.

١٧ - ئێماناڷۇل ڄۈلېب باگ ۺێب؟ سۇناتال كاكال رۇڬۈ.

СУАЛАЛ:

1. Иманалълъул бетIер щиб?

Лаилагьа иллаллагь МухIаммад расулуллагь буго.

2. Иманалълъул ракI щиб? Къуръан цIцIали буго.

3. Иманалълъул черхх щиб? Аллагь рехссей буго.

4. Иманалълъул нур щиб? Ссадакъа кьей буго.

5. Иманалълъул бецIцIлъи щиб? Гьересси бици буго.

6. Иманалълъул гьуинлъи щиб? ВацIцIалъи буго (каки чури).

7. Иманалълъул цIцIубай щиб? Закат бахъи буго.

8. Иманалълъул хIикмат щиб? ХIинкъиги хьулги буго.

9. Иманалълъул шаригIат щиб? ХIалал хIарам цIеххей буго.

10. Иманалълъул мугь щиб? ГIелму буго.

11. Иманалълъул пихъ щиб? ТIагIат гьаби буго.

12. Иманалълъул тIамах щиб? Аллагьассукьа хIинкъи буго.

13. Иманалълъул хъал щиб? Нич буго.

14. Иманалълъул нах щиб? ДугIа буго.

15. Иманалълъул гIетI щиб? ТIагIат бацIцIад гьаби буго.

16. Иманалълъул рукъ щиб? Муъминчияссул ракI буго.

17. Иманалълъул чIчIолеб бакI щиб? Сунатал какал руго.

Бустан-аваристан тIехьалдасса

«Миллат» миллаталда кIалъалеб буго

«مێلات» مێلاتالدا گاڸالېب بۇڬۈ

«مێلات» مێلاتالدا گاڸالېب بۇڬۈ،

مێلاتاڷۇل مێلات هابۇلېب بۇڬۈ،

بۈلماڞاڷ،  تارێخاڷ ښۈڸێزابۇراب

اوار خالقاڷۇل حال بێښۇنېب بۇڬۈ.

بادێصا بادێبې ابۇلېب راعێ،

رۈهۈڬێ هۇنارڬێ ڝالېب ڞادێرۈ،

باڞاداب اوار ماڞ عېلاڅې ڨۈلېب،

ماعارۇل راگ بۇڬېب «مێلات» كازێيات.

كاوكازاڷۇل مۇعرۇل ڝۇنۇن قېرڨاراب

خالقاڷۇل تارێخڬێ ڞارڬێ راهۇلېب،

ڞۈرالدا،  شامالدا  –  كێر رۇڬۈنێڬێ،

مێلاتښۈيازۇل راڅ كێداڬۈ ڭۈلېب.

سێيازدا باكاراب ڝا عاداب «مێلات»،

عاصراباز بېڴاراب قېد عاداب «مێلات»؛

حێنقێ - قاي ڸالارېب،  قالام بېعېراب،

عۇمرۇدۇل ماطۇڸۇن ڶۇهاراب  «مێلات».

كېڃ څوانا عێزۇدێنێل حامزاتێڛا

«Миллат» миллаталда кIалъалеб буго

«Миллат» миллаталда кIалъалеб буго,

Миллаталъул милат гьабулеб буго,

БолмацIцIалълъ, тариххалълъ цолъизабураб

Авар ххалкъалълъул хIал бицунеб буго.

Бадисса бадибе абулеб рагIи,

Рогьоги гьунарги цIалеб цIцIадиро,

БацIцIадаб авар мацIцI гIелахъе кьолеб,

МагIарул ракI бугеб «Миллат» казият.

Кавказалълъул мугIрул цIунун къеркьараб

Ххалкъалълъул тариххги цIцIарги рагьулеб,

ЦIцIоралда, Шамалда  –  кир ругониги,

Миллатцоязул рахъ кидаго кколеб.

Сиязда бакараб цIа гIадаб «Миллат»,

ГIассрабаз бекIкIараб къед гIадаб «Миллат»;

ХIинкъи-къай лъалареб, къалам бегIераб,

ГIумрудул матIулъун лIугьараб  «Миллат».

Кечӏ хъвана ГIизудинил ХIамзатицца

avarpressa.ru/siyasat/490-millat-millatalda-kialaleb-bugo.html

Бихьаралълъуб бихьараб те, батаралълъуб батараб те

بێڮاراڷۇب بێڮاراب تې،  باتاراڷۇب باتاراب تې.

اوار كێښابێ وا ابێيال

ښۈ نۇځلۇلاو ڭانێلا ڬۇدراڛا ڭۇراب زالێماب بۈرڮێدا طادې. هېصدا بۈرۈڮ هاردۈن بۇڬۈ،  جێب ځواصار هابۇنێ،  جێنڛا دۇيې گۇدێياب ڷێگڸێ هابێلێلان. هېڷۇل راعابازدا بۈجاراو نۇځلۇلاص ڬۇدۇر رێڃۇن بۇڬۈ. هېبساعاتڬۈ بۈرڮێڛا هېصدا هێقۇن بۇڬۈ: جێنڛا دۇر راگێۺێلا كوانالېب،  طۇلێۺێلا؟

نۇځلۇلاو وێخانێلا،  ڷێگڸێيالدا داندې كوېشڸێيێۺێن هابێزې ڭۈلېبان هێقانێلا.

 - ئۇخا. – يان ابۇنێلا بۈرڮێڛا. – ڷێگڸێ هابۇراصې كوېشڸێ هابێ بۇڬۈ عادامێل ڸێمادۇل خاصێيات. نۇجېيېڬێ هېدێن هابێزې ڭۈلا.

ڬۇرێلان نۇځلۇلاو ڄانێلا،  ئۇيێلان بۈرۈڮ ڄانێلا. اخێرڬێ حۇكمۇ ڭانێلا بێۺۇن ڛېبې باتاراب ڸابڬۈ رۇحڃاڬۈڸێيالدا هێقێزې.

باتانێلا طۈڛېبې حاما. هېب بۈرڮێل راڅالدا ڄانێلا. هابۇراب ڷێگڸێيالدا داندې ڷێگڸێيالێ كێصا ڬۇرێن عاداماز هابۇلېب،  هۈيدا ڛېبې رېخۇن ڬۇرۈنێ،  خېرڸێزېعان جێدېيې حالطاراب حامێل هانښێن كۇنارێلان ابۇنێلا هېڷ.

رێڷانێلا داهالڬێ. باتانێلا هۈي. هېبڬێ بۈرڮێل راڅالدا ڄانێلا. ځېرڸێزېعان جێدېر ازبار - قۈنۈڬێ عێ - بۈڞێڬێ ڝۇنۇلېب جێب طاراماغادا باچۇن ڨۇرصا غۈرڨې رېخۇلێلان ابۇنێلا هېڷـڬێ.

داهالڬێ رێڷانێلا. باتانێلا ښېر. هېڷ ابۇنێلا:

 - دێدا رېگېڅې حۇكمۇ قۈطێزې ڸالارۈ. هېدێنڸێدال نۇجېدا هۈرڨۈب ڭاراب جۈ بېطېرالداصان بێڮێزابې.

رێڷانێلا هال طاد رۇصۇن. بۈرۈڮ ڭېزابۇنێلا ڬۇدراڨې. نۇځلۇلاص بێڮێزابۇنێلا جێوڬۈ طادې ڭاراب كۇښ.

- بێڮاراڷۇب بێڮاراب تې،  باتاراڷۇب باتاراب تې،  – يانڬێ ابۇن،  ښاراڛا نۇځ بۈسانێلا.

Бихьаралълъуб бихьараб те, батаралълъуб батараб те.

Авар кицаби ва абиял.

Цо нухлулав кканила гудрацца ккураб залимаб борхьида тIаде. Гьессда борохь гьардон буго, жиб хвассар гьабуни, жинцца дуе кIудияб лълъикIлъи гьабилилан. Гьелълъул рагIабазда божарав нухлуласс гудур ричIун буго. ГьебсагIатго борхьицца гьессда гьикъун буго: жинцца дур ракIищила кваналеб, тIулищила?

Нухлулав вихханила, лълъикIлъиялда данде квешлъийищин гьабизе кколебан гьикъанила.

- Ухха! – ян абунила борхьицца. – ЛълъикIлъи гьабурассе квешлъи гьаби буго гIадамил лъимадул ххассият. Нужееги гьедин гьабизе ккола.

Гурилан нухлулав чIчIанила, уйилан борохь чIчIанила. Аххирги хIукму кканила бищун ццебе батараб лъабго рухIчIаголъиялда гьикъизе.

Батанила тIоццебе хIама. Гьеб борхьил рахъалда чIчIанила. Гьабураб лълъикIлъиялда данде лълъикIлъияли кисса гурин гIадамаз гьабулеб, гьойда ццебе реххун гурони, херлъизегIан жидее хIалтIараб хIамил гьанцин кунарилан абунила гьелълъ.

Рилълъанила дагьалги. Батанила гьой. Гьебги борхьил рахъалда чIчIанила. ХерлъизегIан жидер азбар-къоноги гIи-боцIцIиги цIунулеб жиб тIарамагъада бачун кьурсса гъоркье реххулилан абунила гьелълъги.

Дагьалги рилълъанила. Батанила цер. Гьелълъ абунила:

- Дида рекIехъе хIукму къотIизе лъаларо. Гьединлъидал нужеда гьоркьоб ккараб жо бетIералдассан бихьизабе.

Рилълъанила гьал тIад руссун. Борохь ккезабунила гудракье. Нухлуласс бихьизабунила живго тIаде ккараб куц.

- Бихьаралълъуб бихьараб те, батаралълъуб батараб те, – янги абун, царацца нух босанила.